Almanya’da “trafik lambası koalisyonu” olarak adlandırılan Hükümet Koalisyonu ortakları Sosyal Demokratlar, Yeşiller ve Hür Demokratlar 07 Aralık 2021 tarihinde 177 sayfalık koalisyon sözleşmesine imza attı. Bu sözleşme “daha fazla ilerleme için cesaret” başlığı altında kamuoyuna duyuruldu.
Almanya bir göç ülkesi olmasına rağmen Vatandaşlık ve Oturum konularında diğer Avrupa ülkelerine göre daha katı kurallara sahiptir. Bu sözleşme Almanya’nın göç politikasında radikal değişiklikler getiriyor. Yeni kurulan koalisyon “Einheit in vielfalt” (teklik içinde çok çeşitlilik) ilkesini koalisyon sözleşmesinde vurguluyor. Amaç bir yandan Almanya’yı ve Alman vatandaşlığını yabancılar için cazip hale getirmek diğer yandan da Almanya’ya her yıl gelen düzensiz göçü azaltmak.
Koalisyon sözleşmesi Alman Vatandaşlığına geçiş, süresiz veya süreli oturum alma konularında mevcut yasada önemli iyileştirmeler yapıyor. Şunu da belirtmekte fayda var: Bu bir koalisyon sözleşmesi dolayısıyla henüz yasalaşmış bir düzenleme değil ancak koalisyonun kurulma amacı koalisyon sözleşmesinde belirtilen düzenlemeleri hayata geçirmek olduğundan dolayı hükümet tarafından bu sözleşmeye uygun yasaların çıkarılacağını söylemek yanlış olmaz.
Kural olarak aşağıda sayılan şartları yerine getiriyor iseniz Alman vatandaşlığı almaya hak kazanırsınız.
- Süresiz oturum iznine ya da süresiz oturum izni almanızı sağlayacak bir oturum iznine sahip olmak (Mülteciler açısından oturum alındığı andan değil iltica edildiği andan itibaren bu süre başlamış kabul edilir)
- Yasal olarak en az sekiz yıldır Almanya’da ikamet ediyor olmak (Eğer Almanya’da Entegrasyon kursunu tamamladıysanız bu süre yedi yıla düşer. Almanya’ya çok iyi bir şekilde entegre olduğunuzu ispatlamanız halinde bu süre 6 yıla düşebilir)
- Geçiminin tamamını kendisi karşılıyor olmak (Aile bireyleri dahil)
- B1 ya da daha yüksek seviyede Almanca sertifikasına sahip olmak
- Alman hukuk ve sosyal düzeniyle ilgili vatandaşlık sınavını geçmek
- Herhangi ciddi bir suçtan hüküm giymemek
- Alman Vatandaşlık Dairesine (yazılı ve sözlü olarak) Alman Anayasası’na bağlılığını beyan etmek
- Önceki vatandaşlıktan çıkmak veya kaybetmek.
Koalisyon Sözleşmesi ile gelen yenilikler
Almanya’da yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yukarıda sayılan şartları sağlamaları halinde Alman vatandaşlığına geçmeleri için Türk vatandaşlığından çıkmaları gerekmektedir. Koalisyon sözleşmesi çifte vatandaşlığı mümkün hale getiriyor. Buna göre Alman vatandaşlığına geçmek için Türk vatandaşlığından çıkmaya gerek kalmayacaktır. Türkiye’den Almanya’ya iltica etmek zorunda kalan kişiler zaten mevcut yasaya göre de Türk vatandaşlığından çıkmadan Alman vatandaşlığına geçebilmektedirler çünkü mültecilerin kendi konsolosluklarına gitme imkânı olmadığından vatandaşlıktan çıkış işlemlerini yapamazlar.
Alman vatandaşlığına geçiş için gereken en az sekiz yıldır Almanya’da ikamet ediyor olmak şartı beş yıla indiriliyor. Bazı istisnai hallerin varlığı halinde bu süre üç yıla kadar düşebilecek.
Almanya’da doğan bir çocuğun doğumla vatandaşlık alabilmesi için ebeveynlerinden birinin en az sekiz yıldır Almanya’da ikamet ediyor olması ve süresiz oturum sahibi olması gerekiyor. Bu süre beş yıla indirilecek.
Almanya’ya gelen ilk nesil kişilerin bir kısmı maalesef Almanca B1 sertifikasını almakta çok zorlanıyor. Sırf bu nedenden dolayı vatandaşlık alamayan ciddi sayıda göçmen bulunmaktadır. İleri yaşta olmaları sebebiyle bu kişilerin B1 sertifikası alması çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Bu durumda olan kişiler ile ilgili olarak aranan dil şartı seviyesi düşürülecek.
Süresiz oturum almanın koşulları ve “Ampel” Koalisyonunun yapacağı değişiklikler
Süresiz oturum alabilmek için İkamet Kanununa göre aşağıda yazılı şartları sağlıyor olmak gerekir.
- En az beş yıldır bir oturum iznine sahip olmak (Mülteciler açısından oturum alındığı andan değil iltica edildiği andan itibaren bu süre başlamış kabul edilir)
- Geçiminin tamamını kendisi karşılıyor olmak (Aile bireyleri dahil)
- A2 veya daha yüksek seviyede Almanca sertifikasına sahip olmak
- En az 60 ay emeklilik sigortası primini ödemiş olmak
- Kendisi ve beraber yaşadığı kişilere yetecek büyüklükte bir evde oturmak
- Çalışma iznine sahip olmak
- Oryantasyon kursunu başarıyla tamamlamak
- Adli sicil kaydı bulunmamak (90 güne kadar olan küçük mahkumiyetler veya üç aya kadar ertelenmiş cezalar oturum durumunuzu etkilemez)
Almanya’da mülteci olarak bulunanlar için süresiz oturum almak ile ilgili olarak bazı ayrıcalıklar bulunmaktadır. Örneğin: Beş yılın sonunda geçiminin en az %51 ini karşılaması halinde mülteciler süresiz oturum almaya hak kazanırlar. Mültecilerin en az 60 ay Emeklilik primi ödemiş olma zorunlulukları yoktur. Mülteciler üç yıl sonunda Almanca C1 Sertifikasına sahip olmaları ve geçiminin en az %75 ini sağlamaları halinde de süresiz oturum almaya hak kazanırlar.
Koalisyon sözleşmesine göre süresiz oturum için gereken süre üç yıla düşürülecek.
Almanya’da bazı koşulların varlığı halinde alternatif oturum alma imkânları bulunmaktadır. Koalisyon sözleşmesi ile alternatif oturum alma yolları daha kolay hale geliyor.
Entegre olmuş gençlere Oturum Hakkı
Alman İkamet Kanunu 25 a maddesi gençlere belli şartların varlığı halinde ebeveynlerinden bağımsız olarak oturum alma hakkı tanımaktadır. Bunun için aşağıda sayılan şartların sağlanması gerekir.
- Yirmi bir yaşından küçük olmak (Kanunda alt sinir belirtilmemiş olsa da mahkemeler burada on dört yaş sınırı aramaktadırlar. Bir kişinin genç kabul edilebilmesi için en az on dört yaşında olması gerekir. Yasa gençlere bu hakkı tanımıştır.)
- Dört yıldır Almanya’da yaşıyor olmak
- Dört yıldır Almanya’da okula gidiyor olmak veya bir okuldan mezun olmak
- Bugüne kadarki yaşantısıyla Almanya’ya katkı yapacağı düşünülen biri olmak
- Alman toplumu ve demokrasisi için tehlike arz etmemek
Bu şartları sağlayan gençler oturum hakkına sahiptirler. Oturum alan genci on sekiz yaşında küçük olması halinde, kendi geçimini kendisi sağlamak şartı ile ebeveynleri de oturum hakkına sahip olurlar.
Koalisyon sözleşmesine göre Almanya’da yaşamak ve okula gitmek için öngörülen dört yıllık süre üç yıla düşürülecek. Ayrıca yirmi bir olan üst yas siniri yirmi yediye çıkarılacak.
Uzun yıllardır Almanya’da yaşayanlara oturum hakkı
Alman İkamet Kanunu 25 b maddesine göre aşağıda sayılan şartların sağlanması halinde ilgili kişiye oturum hakkı verilir.
- En az sekiz yıldır Almanya’da yaşıyor olmak (Ailecek olanlar için en az altı yıl Almanya’da yaşıyor olmak yeterli)
- Alman toplumu ve demokrasisi için tehlike arz etmemek
- Kendi geçimini çoğunlukla kendi sağlamak
- En az A2 seviyesinde Almanca sertifikasına sahip olmak
Koalisyon sözleşmesine göre Almanya’da yaşamak için öngörülen sekiz ve altı yıllık süreler altı ve dört yıllık sürelere düşürülecek.
Bir yıllık geçici oturum izni
Koalisyon sözleşmesine göre aşağıda yazılı şartları sağlayan kişilere geçici olarak bir yıllık oturum izni verilecek.
- 1 Ocak 2022 tarihi itibariyle en az beş yıldır Almanya’da yaşıyor olmak
- Alman toplumu ve demokrasisi için tehlike arz etmemek
- Adli sicil kaydı bulunmamak
- Kendi geçimini kendi sağlamak
- Kimliğini ispatlamak
Bu durumda olan kişilere önce bir yıllık geçici bir oturum izni verilecek ve daha sonra bu oturum izni uzatılabilecektir.
Almanya’da meslek eğitimi (Ausbildung) yapan kişilere İkamet Kanunu 60 c maddesine göre Duldung verilir. Meslek eğitiminin başarıyla bitirilmesi halinde aynı alanda çalışıyor olmak koşuluyla ilgili kişiye iki yıllık oturum hakkı veriliyor. Buna üç artı iki kuralı da denmektedir. Koalisyon sözleşmesi Meslek eğitimi yapan kişilere verilen Duldung’un daha güçlendirileceğini öngörüyor. Meslek eğitimi yapan kişilerin mutlaka kendi kimliklerini ispatlamaları gerekir. Mülteciler kendi kimliğini ispatlamak bazen çok zor olmaktadır. Bu durumda olan kişiler için kendi kimliğini yeminli beyan ile ispatlama hakkı getirilecek.
Mültecilerin İkamet Kanunun 60 d maddesinde sayılan hususları sağlamak şartıyla çalışıyor olmaları halinde de oturum alma hakları bulunmaktadır. Ancak İkamet Kanunu 60 d maddesinde sayılan hususlar çok karmaşık ve birçok mülteci için nerdeyse imkânsızdır. Koalisyon sözleşmesi bu şartların daha basitleştirilmesini ve realist hale getirilmesini öngörüyor. Böylece iltica sürecinde çalışmaya başlamış olan mülteciler de önce Duldung sonra da oturum hakkı alacaklar.